Të mërkurën, Organizata e Vendeve Eksportuese të Naftës dhe prodhuesit aleatë (OPEC+) njoftuan një ulje të prodhimit të naftës me dy milionë fuçi në ditë dhe një zgjatje të marrëveshjes së bashkëpunimit midis vendeve kryesore të OPEC-ut, Rusisë dhe prodhuesve të tjerë deri në vitin 2023. Përkeqësimi i perspektivës ekonomike dhe rënia e çmimeve të naftës në muajt e fundit krijuan stimuj të fortë për OPEC+ për të ulur prodhimin, por kjo lëvizje ishte gjithashtu me natyrë gjeopolitike. Në funksion të sanksioneve të propozuara të BE-së dhe një kufi të mundshëm çmimi në eksportet ruse të naftës, Arabia Saudite dhe prodhuesit e tjerë të OPEC+ po përpiqen të rimarrin kontrollin e tregut dhe të ruajnë nivelet e fitimit që arritën në gjysmën e parë të 2022.
Njoftimi për shkurtimin e prodhimit sfidoi presionin e gjerë nga Shtëpia e Bardhë dhe u interpretua nga shumë njerëz si një lëvizje për të mbështetur Rusinë. OPEC+ dëshiron të fitojë epërsinë ndërsa politikëbërësit perëndimorë përgatiten të vendosin një raund tjetër sanksionesh ndaj një prodhuesi të madh të naftës.
Sfida ndaj SHBA-së
Sipas CSIS kjo do të “lexohet” si një sfidë për Shtetet e Bashkuara për shkak të presionit të gjerë të Shtëpisë së Bardhë për të ruajtur (ose rritur) prodhimin, i cili filloi me vizitën e Presidentit Biden në Arabinë Saudite në korrik dhe vazhdimi i rreshtimit me Rusinë. Ajo do të ndikojë gjithashtu në politikën e SHBA-së, me rritjen e çmimeve të gazit natyror përpara zgjedhjeve afatmesme.
Është e vështirë të imagjinohet që lidershipi saudit nuk e kuptoi atë që u tha në “tavolinë” me SHBA dhe nuk duket se ka bërë asgjë për të zbutur ndikimin. Në të vërtetë, fakti që OPEC + u mblodh në Vjenë për herë të parë që nga viti 2020 për të njoftuar këto shkurtime, sugjeron që ai dëshironte të dërgonte një mesazh të fortë. Presidenti nuk priste që sauditët të tërhiqeshin plotësisht, por gjithashtu nuk mund të priste që ata ta injoronin.
Reagimi i pritur nga Shtëpia e Bardhë
Shtëpia e Bardhë do të duhet të reagojë për arsye politike dhe diplomatike. Tashmë ka një linjë argumenti se sauditët e poshtëruan presidentin pas vizitës së tij në korrik në Mbretëri. Shtëpia e Bardhë gjithashtu duhet të shqetësohet për të dhënë përshtypjen se presidenti mund të sfidohet pa u ndëshkuar.
Biden ka të ngjarë të lërë Kongresin të marrë drejtimin në kritikimin e Arabisë Saudite dhe nuk do të dëshirojë të hyjë në një debat me vendin. Megjithatë, Biden do të ndiejë nevojën për të demonstruar se kundërvënia ndaj presidentit ka pasoja të rënda. Shtetet e Bashkuara duhet të presin disa lëvizje në frontin e energjisë, por edhe një pauzë në disa përpjekje amerikane që sauditët kanë qenë të interesuar t’i ndjekin.
OPEC+ zgjeron hendekun midis prodhuesve dhe konsumatorëve
Çmimet më të larta të naftës mund të përkeqësojnë problemet ekonomike globale dhe të tjetërsojnë vendet importuese, ndërkohë që marrëdhëniet SHBA-Arabi Saudite do të përkeqësohen.
Shkurtimi, i rënë dakord në takimin e parë ballë për ballë të grupit në Vjenë që nga Covid-19, ishte krijuar për të tronditur tregun e naftës. Shkurtimi i dy milionë fuçive në ditë është më pak se sa duket, pasi disa vende tashmë po prodhojnë më pak naftë – që është një arsye që reagimi i menjëhershëm i tregut ishte i kufizuar. Shkurtimi bazohet në objektivat e prodhimit të gushtit 2022 – dhe meqenëse shumë vende vazhdojnë të humbasin objektivat e tyre, disa nga ato shkurtime do të ekzistojnë vetëm në letër.
Ministri i Energjisë i Arabisë Saudite tha se shkurtimet mund të jenë rreth 1 deri në 1.1 milion fuçi në ditë. Prerjet aktuale mund të jenë edhe më të vogla. Si zakonisht, shtetet arabe të Gjirit do të bëjnë pjesën më të madhe të ngritjes së rëndë. Vetëm Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA) kanë planifikuar të shkurtojnë 686,000 fuçi në ditë nga nëntori. Arabia Saudite, me një objektiv të ri prej 10.48 milionë fuçi në ditë, do të mirëpresë mundësinë për të ulur prodhimin pas disa muajsh funksionimi të puseve të naftës në nivele rekord.
Shqetësimet e tregut, faktorët gjeopolitikë
Çfarë e shkaktoi një prerje kaq të thellë? Çmimet e naftës kanë rënë që nga fillimi i verës dhe mjedisi i errët makroekonomik e ka bindur OPEC+ të veprojë. Një recesion i rëndë ka të ngjarë në Evropë, rritja e normave të interesit në Shtetet e Bashkuara po godet tregjet e aksioneve dhe të pasurive të paluajtshme, dhe politika e Kinës me “tolerancë zero” ndaj Covid-it po frenon kërkesën për naftë.
Përtej logjikës ekonomike të këtij shkurtimi, OPEC+ po përpiqet të fitojë dorën e sipërme përballë sanksioneve perëndimore kundër Rusisë . Kufiri i propozuar i çmimit përballet me shumë sfida dhe nuk ka gjasa të arrijë atë që shpresojnë zyrtarët e Thesarit të SHBA-së, por mund të zvogëlojë të ardhurat ruse dhe të krijojë një “ndjekje” për fuçi më të lira ruse. Kjo mund të dëmtojë eksportuesit e tjerë.
Sanksionet e BE-së kundër Rusisë dhe kufiri i propozuar i çmimeve janë pjesë e një tendence më të gjerë që shqetëson OPEC+. Gjatë vitit të kaluar, vendet importuese të naftës kanë kërkuar mënyra të reja për të ndikuar në treg dhe për të ulur çmimet e naftës. Lëshimet e paprecedentë të aksioneve strategjike nga Shtëpia e Bardhë ndihmuan në uljen e çmimeve . Sigurisht, kjo përpjekje e sapolindur për të krijuar një “koalicion blerësish” që mund të riformësojë dinamikën e tregut të naftës është shumë larg – dhe do të varet nga një koordinim shumë më i fortë midis Shteteve të Bashkuara, Kinës dhe Indisë.
